Deklaracja Rzymska 2014 i plan działania na lata 2015-17.

W listopadzie 2014 r. w Rzymie odbyła się czwarta euroafrykańska konferencja ministerialna w sprawie migracji i rozwoju. 

Na przyjęcie deklaracji i przebieg konferencje wpływ miały trzy przyjęte wcześniej dokumenty: 

– -Deklaracja przyjęta po drugim dialogu wysokiego szczebla ONZ w sprawie międzynarodowej migracji i rozwoju w dniu 4 października 2013 r. w Nowym Jorku;

– Deklaracja z IV szczytu UE-Afryka oraz Deklaracja UE-Afryka w sprawie migracji i mobilności przyjęte na szczycie w Brukseli w dniach 2 i 3 kwietnia 2014 r.;

– Wnioski z siódmego spotkania Światowego Forum Migracji i Rozwoju, które odbyło się w dniach 14-16 maja 2014 r. w Sztokholmie;

Deklaracja i Program Rzymski na lata 2015-17, przyjęte podczas tej konferencji, określiły dwa główne priorytety przyszłych działań: 

1) wzmocnienie powiązania między migracją a rozwojem oraz 

2) zapobieganie i walka z nielegalną migracją i powiązanymi z nią przestępstwami, a mianowicie handlem ludźmi istoty i przemyt osób. 

Wprowadziła również ochronę międzynarodową jako jeden z czterech filarów współpracy, dostosowując je do globalnego podejścia do migracji i mobilności.

Realizacja planu działania przypadła na okres największego kryzysu migracyjnego w Europie od czasu ustanowienia Wspólnot Europejskich. 

Rzeczywistość, w której masy nieregularnych migrantów przekroczyły granice UE w 2015 r, zweryfikowała przydatność i zasadność realizowanych planów i programów.

Uczestnicy konferencji dostrzegli dwa podstawowe obszary wymagające dalszego opracowania i implementacji;

• Wzmocnienie związku między migracją a rozwojem, w oparciu o przekonanie, że zarządzana migracja może przyczynić się do zrównoważonego rozwoju krajów pochodzenia i przeznaczenia. W tym kontekście konieczne miało być pogłębienie i dalsze kontynuowanie działań i refleksji dotyczących migracji we wszystkich jej wymiarach, w jej stale zmieniających się kontekstach gospodarczych, społecznych i środowiskowych. W tym sensie uznano, że konieczne będzie większe zaangażowanie diaspor, zwiększenie pozytywnego wpływu transferów funduszy z pełnym poszanowaniem ich prywatnego charakteru, promowanie transferu umiejętności i know-how oraz zachęcanie do wkładu uchodźców w rozwój w średnim i długim okresie czasu; oraz
• Zapobieganie i walka z nielegalną migracją i powiązanymi z nią przestępstwami, w szczególności handlem ludźmi i przemytem migrantów, z należytym poszanowaniem praw człowieka migrantów. W tym kontekście niezbędne jest zacieśnienie współpracy w zakresie zarządzania granicami i polityki powrotów (w tym dobrowolnych powrotów) oraz readmisji;

Przyjęty w Rzymie program działania na lata 2015-2017 oparty był na IV filarach:

• I. Organizowanie mobilności i legalnej migracji;
• II. Poprawa zarządzania granicami i zwalczanie nielegalnej migracji;
• III. Wzmocnienie synergii między migracją a rozwojem;
• IV. Promowanie ochrony międzynarodowej.

Strony uznały że kwestia organizacji mobilności i legalnej migracji, zawsze odgrywała kluczową rolę w Procesie z Rabatu, biorąc pod uwagę uznany potencjał, który ma wspierać rozwój gospodarczy, ludzki i społeczny, zarówno w krajach pochodzenia, jak i w krajach docelowych. Program rzymski miał promować w tym obszarze następujące elementy:

1. Wsparcie dla mobilności regionalnej i ułatwiania wymiany między różnymi podmiotami zaangażowanymi w mobilność, poprzez ;

• – Wzmocnienie programów wsparcia integracji regionalnej i swobodnego przemieszczania się wewnątrz Afryki, poprzez nadanie szczególnego priorytetu roli regionalnych społeczności gospodarczych w promowaniu, wdrażaniu i monitorowaniu polityk związanych z mobilnością regionalną;
• – Poprawę regionalnej mobilności zawodowej, zwłaszcza niektórych kategorii osób (takich jak naukowcy, przedsiębiorcy, kupcy, rzemieślnicy, artyści i sportowcy), biorąc pod uwagę sytuację na krajowych rynkach pracy;
• – Zwiększenie mobilności regionalnej poprzez większe zaangażowanie sektora prywatnego, z uwagi na rolę, jaką może on odegrać w tej dziedzinie, w tym promowanie mobilności w przedsiębiorstwach wielonarodowych;
• Promowanie regularnych kontaktów, w tym tworzenia sieci i konsultacji między partnerami społecznymi w krajach pochodzenia i przeznaczenia oraz między partnerami społecznymi i władzami, zwłaszcza w odniesieniu do wdrażania i oceny priorytetów polityki migracyjnej;
• – Wzmocnienie zdolności instytucjonalnych w zakresie zarządzania popytem i podażą zatrudnienia oraz szkoleń zawodowych, a także powiązań między instytucjami odpowiedzialnymi za kwestie migracji a polityką zatrudnienia i zarządzania zasobami ludzkimi;
• – Zachęcanie do zapewniania możliwości studiowania i pracy w krajach docelowych, na podstawie sytuacji na rynku pracy, w szczególności poprzez wprowadzenie programów migracji wahadłowej;

2. Włączenie elementu migracyjnego do polityki edukacyjnej i zatrudnienia za pomocą

• – Opracowania narzędzi wiedzy i informacji dotyczących rynku pracy i relacji między migracją a zatrudnieniem, również z myślą o lepszym dopasowaniu podaży do popytu na pracę oraz wzmocnieniu polityki integracji pracowników pochodzących z krajów trzecich na rynku pracy;
• – Wzmocnienia zdolności instytucjonalnych we wprowadzaniu strategii niwelowania rozbieżności między podażą a popytem na pracę na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym;
• – Zachęcania do tworzenia wspólnych systemów uznawania nabytych umiejętności i kwalifikacji oraz opracowywania wspólnych programów szkoleniowych między krajami pochodzenia i przeznaczenia, uwzględniając potrzeby krajowego i zagranicznego rynku pracy;
• – Wspierania planów emigrantów, którzy chcą powrócić i określać warunki ich reintegracji zawodowej w ich krajach pochodzenia poprzez politykę wsparcia i przy pomocy diaspory.

3. Zagwarantowanie poszanowania praw migrantów poprzez

• – Zapewnienie traktowania migrantów posiadających status prawny w kraju docelowym zgodnie z krajowymi, regionalnymi lub międzynarodowymi przepisami dotyczącymi warunków pracy, dostępu do zabezpieczenia społecznego i łączenia rodzin, swobody przemieszczania się i przedsiębiorczości. 
• – Wzmocnienie polityk mających na celu integrację i walkę z dyskryminacją poprzez wspieranie wymiany dobrych praktyk oraz informacji i danych, a także kampanii informacyjnych na ten temat w Afryce i Europie, w tym na temat pozytywnego wkładu migrantów do kraju docelowego i jego społeczeństwo;
• – Promowanie walki z dyskryminacją i stygmatyzacją związaną w szczególności z rozprzestrzenianiem się chorób zakaźnych na dużą skalę;
• Wzmocnienie współpracy między państwami oraz między właściwymi agencjami i instytucjami Unii Europejskiej a krajami Maghrebu, Afryki Zachodniej i Środkowej w celu promowania równego traktowania w zakresie zabezpieczenia społecznego, z poszanowaniem ustawodawstwa krajowego.

4. Ochronę, promocję i ułatwianie zarządzania stanem cywilnym oraz wydawanie dokumentów tożsamości i dokumentów podróży poprzez m.in.;

• – Wzmocnienie prawnych i praktycznych ram dostępu do obywatelstwa i rejestrów stanu cywilnego, w szczególności w celu zmniejszenia ryzyka bezpaństwowości;
• – Opracowanie opartego na kompleksowej ocenie planu działania na rzecz stworzenia krajowych systemów rejestracji i centralnych skomputeryzowanych rejestrów stanu cywilnego jako jednego źródła wydawania bezpiecznych dokumentów tożsamości i dokumentów podróży, zgodnie ze standardami Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego, zapewniających wiarygodną identyfikację i przepływ osób oraz dostęp do ich praw;
• – Promowanie wprowadzenia jednolitego identyfikatora krajowego i wykorzystania nowych technologii, takich jak identyfikatory biometryczne, w celu zagwarantowania autentyczności dokumentów oraz ułatwienia zarządzania i trwałości rejestrów stanu cywilnego;
• – Wspieranie wymiany informacji w sprawach stanu cywilnego z poszanowaniem ochrony danych i prywatności oraz wzmacniać zdolności instytucji odpowiedzialnych za stan cywilny, m.in. poprzez opracowywanie przewodników i modelowych programów szkoleniowych dla trenerów;

Drugim podstawowym obszarem zainteresowania państw – stron Procesu z Rabatu było zwalczanie procederu nielegalnej migracji, wymagającego ścisłej politycznej kooperacji między państwami pochodzenia, tranzytu i krajami docelowymi migracji. Zaproponowano osiągniecie tego celu poprzez zacieśnienie współdziałania w 4 obszarach;

1. Wspierania krajów pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia w Afryce w zakresie zapobiegania nielegalnej imigracji i zarządzania nią poprzez m.in.; 

• Zapewnienie poszanowania podstawowych praw migrantów na granicach poprzez zagwarantowanie prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową;
• – Przyjęcie środków administracyjnych i regulacyjnych mających na celu większą skuteczność w radzeniu sobie z nielegalną migracją;
• – Zaplanuj szkolenie dla wszystkich agentów zaangażowanych w aspekty związane z zarządzaniem nielegalną migracją, przestrzegając praw człowieka i uwzględniając szczególne wymagania dotyczące osób szczególnie narażonych i mieszanych przepływów migracyjnych;

2. Wzmocnienie współpracy operacyjnej w zakresie zarządzania granicami i readmisji poprzez m.in.;

• Opracowanie strategii krajowych i regionalnych prowadzących do zintegrowanego zarządzania granicami;
• Rozwijanie partnerstw poprzez umowy o współpracy między krajami pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia oraz na poziomie wewnątrzafrykańskim, zwłaszcza w zakresie powrotu i readmisji, oraz wzmacnianie współpracy operacyjnej między państwami partnerskimi w obszarze readmisji, 
• Wzmocnienie współpracy operacyjnej między sąsiadującymi państwami, w tym poprzez budowanie zdolności ich administracji, w celu zapewnienia bezpieczeństwa granic, a także poprawę wymiany informacji w obszarze zarządzania granicami na granicach powietrznych, lądowych i morskich, w szczególności poprzez operacyjne sieć punktów kontaktowych między organami granicznymi. 
• – Rozwijanie, zgodnie z prawami człowieka, współpracy w obszarach readmisji, identyfikacji nielegalnych migrantów i wydawania dokumentów podróży, w tym współpracy w zakresie budowania zdolności partnerów procesu;
• – Wzmocnienie współpracy technicznej i operacyjnej w obszarach nowych technologii i systemów informatycznych związanych ze zintegrowanym zarządzaniem granicami i kontrolą granic.

3. Walkę z siatkami przestępczymi, handlem ludźmi i przemytem migrantów poprzez m.in:

• Opracowanie działań mających na celu społeczne postrzeganie handlu ludźmi i przemytu migrantów oraz prowadzenie kampanii skupiających się na walce z tymi zjawiskami i zapobieganiu im.
• – Opracowanie konkretnych strategii walki z handlem ludźmi i przemytem migrantów na szczeblu krajowym, regionalnym i międzyregionalnym poprzez zwiększenie wymiany dobrych praktyk i poprawę koordynacji w celu lepszej ochrony osób zaangażowanych, z uwzględnieniem prawa międzynarodowego,
• Stworzenie rozwiązań operacyjnych, takich jak tworzenie służb wyspecjalizowanych w kontroli przestępczości transgranicznej;

4. Ułatwienie dobrowolnych powrotów i reintegracji poprzez m.in. ;

• – Opracowanie solidnych i kompleksowych ram na szczeblu regionalnym dla trwałego powrotu;
• – Przyjęcie środków wsparcia na rzecz powrotu i reintegracji, dostosowanych do potrzeb osób powracających;
• – Wzmocnienie zdolności administracyjnych krajów powrotu, zwłaszcza w zakresie przyjmowania, reintegracji i szkolenia osób zainteresowanych;
• – Rozwijanie krajowych sieci punktów kontaktowych wspierających powrót i reintegrację;
• – Opracowanie środków i wymiany dobrych praktyk w zakresie przygotowania wyjazdu i powrotu.